Туул голын загас одоо ч гэсэн гэнэхэн
Ван овогт эр арваад машин дүүрэн суусан хүмүүсийн хамт Улаанбаатар дундуур давхиад, хотын төвд орших “60-р байшин” гэсэн хаягтай дөрвөн давхар байранд түр бууж, хуучин цэрэгт хамт байсан хэдэн нөхдийнхээ хамт гурван тасалгаа бүхий нэг байрны хажуу тасалгаанд тавуулаа банзан нааран дээр эсгий дэвсгэртэй хэвтэр эзэгнэн суух болов. Тэр байранд урилгын гийчин адил бэлэн чанасан хоол идэж, хоёр бүтэн өдөр чилээгээ гарган хэвтлээ.Өвөрмонгол хэлмэрчтэй нэг хүүхэн дарга тасалгаанд нь орж ирээд Ван овогтын нас, хүйс, мэргэжил зэргийг бүртгэн авахад нь энэ эр барилгад мужааны ажлын мэргэжилтэй, бас тогоочийн мэргэжилтэй гэж бүртгүүлэн, одоогоор хөдөө нутагт хол явж чадахгүй, бөөр өвчтэй байгаа гэж хэлэв. Бүр Бээжинд сургууль хийж байхад нь зохион байгуулсан ёсоор Ван овогт есүүлээ хамт модоор сав хийдэг үйлдвэрт очиж ажиллах болж 60-р байшингаасаа нүүн, Гандангийн дэнж дээр байгаа өөр нэг угсраа намхан байшинд хүрч очив. Тэр нь нүүрс, түлээ түлдэг босоо пийшинтэй, шавраар шавж дулаалсан дан модон байшин аж. Ван овогтын орсон тэр байр нь Хянганы цэргийн тойрогт байхдаа сууж байсан байрнаас нь огт өөр, угсраа гурван өрөөнд есүүлээ суух болов. Энэ нь Бээжингийн сууцнаас нь бас огт өөр, том цонхтой, нар сайн үздэг, цэвэр агаар гэгээвчээр нь сэнгэнэсэн, хүн бүрт зэгсэн өндөр модон ор зассан сууц аж. Түүнд суухад голж чамлах зүйл алга. Бас хүн бүрийн шахам жижгэвтэр шүүгээ маягийн зүйл оногдуулж өглөө. Тэр бүхэн Үйлдвэрлэлийн хоршоолол гэдэг байгууллагын эд хөрөнгө, одоогоор орон сууцнаас хөлс авахгүй, хагас жилийн дараа зохих хөлс авна гэж байрны эрхлэгч зарлав. Сайхан л юм байна.
Энэ байранд есөн хүний дунд нэг гал тогоотой байж, түүнд нэгдсэн журмаар хоол хийн идэж байх болов. Тэр гал тогооны газрыг эзэмшин хоол цай бэлтгэж байх хүнийг бүгд хэлэлцээд Ван овогтыг бичүүлсэн мэргэжлийн нь дагуу томиллоо. Тогоочийн цалинг энэ ажилчид дундаасаа гаргана гэнэ. Ингээд Ван овогт Бээжинд ганц өдөр заалгасан Фан овогтын тогоочийн барилаар хоол хийх болжээ. Хачирхалтай нь энэ эр ердөө л гурил элдэж хавтгайлан, түүнийгээ урт нарийхан хэрчээд усанд буцалган чанах аргад суралцсан байв. Ганцхан өдөр заалгасан түүний мэргэжил ямар шүү болох нь тодорхой билээ. Тэр хамаагүй, хамт байж ажил хийж байгаа хүмүүст л таалагдаж байвал хэрэг бүтэх нь тэр ээ.
Ван овогт хоёр сар байрандаа байж хоол хийлээ. Түүний чанасан гурилтай хоолыг хамт байдаг хүмүүс нь амтгүй, заваан, нүнжиг муутай гэж голоход:
Энд хятад газартай адил хоол амтлах янз бүрийн сайхан ногоо байхгүй, би мянтуузнаас өөр хоол хийх мэргэжилгүй, төмс хайрах гэхэд энд ширмэн тогоо байхгүй гэж тайлбар тавин, өөр мэргэжлийнхээ дагуу би мужааны ажил хийх хүсэлтэй байна гэж сайхи хүн нөхдөдөө болон, монгол талаас хариуцдаг Сэлэнгэ хүүхэнд хэлж байв. Нөхөд нь ч түүнийг тогоочоос нь болиулахыг зөвшөөрөн “тэг тэг” гэж шаардах болжээ. Энэ нь тухайн цагтаа зүйтэй мэт байв.
Ван овогт ч өөрөө тогоочийн ажил хийхээ болиод өөр гадуур чөлөөтэй явж байх завтай ажил хийе гэж дотроо эрмэлзэж байгаа билээ. Тэгэхийн учир нь энэ далд хүлээсэн үүргийн дагуу хүн, газар үзэж, монголын байдлыг мэдэж авахыг гол болгон сонирхсон аж. Улаанбаатар бол Бээжингээс огт өөр байдалтай. Наад зах нь шороо шиг олон хүнгүй. Хүмүүс нь гадуур явахдаа хоорондоо чөлөөтэй ярилцан хамт зэрэгцээд аажуухан алхаж байдаг. Хятадад бол хүмүүс нь тарианы газраа гишгэхгүй гэж бүр сэтгэлд нь заншил болон шингэсэн болохоор дагнан бие биеийнхээ араас нэг замаар цувран явдаг, гудамж талбайд хоорондоо ярилцдаггүй шахам, үргэлжид нэг нь нөгөөгөө “энэ яах нь вэ” гэсэн янзаар ажиглан ширтэж улыг нь шагайж явдаг. Тийм байдал сүүлийн үед бүр их болсон. Нэг гэр бүлийн эхнэр, нөхөр, хүүхдүүд нь хүртэл бие биедээ элэгсэг янзаар сэтгэлийнхээ үгийг ярилцаад явна гэж байдаггүй. Ийм бай гэж дээд газраас нь шаарддаг. Хүн хүндээ үнэн сэтгэл гаргаад тусална гэж байдаггүй. Ажиглахад монголчууд бол бие биедээ дэндүү нялуурхаж найзархаад, хийж байгаа ажилдаа ч цалгарддаг янзтай харагдаж байв.
Улаанбаатарт хүн тэрэг нэг ч байхгүй, бүх хүн ажилдаа явган юм уу, зөөврийн машин тэргээр явна. Зах зээлийн худалдаа, ялангуяа үүргийн задгай гэр худалдаа хориотой мэт эс үзэгдэнэ. Худалдааны бүх юм нь зөвхөн дэлгүүрийн лангуун дээр байна. Хүмүүс нь тэр дэлгүүрээсээ идэж уух, өмсөж зүүхээ авна. Энэ нь заавал тэгэж байх ёстой мэт байх нь сая ирсэн хятад ажилчдад хачирхалтай харагдаж байжээ. Ийм байдал дунд Ван овогт сул чөлөөтэй явж байхыг эрхэмлэн хүсэж байна. Үүнд нэг нарийн учир байгаа нь лавтай. Тэр эцэг нэгтэй монгол дүү нараа олж уулзахыг ихэд хүсэж байв. Тэр нь “Бодлого арвижуулах” байгууллагаас болон эцэг Ван овогт Шисангийнхаа өөрт нь үүрэг болгож хэлсэн зүйлүүдийг хэрэгжүүлэх гэсэн санаанаас нь үүдэгджээ. Сайхи эрд энэ хэрэг цаг үргэлж бодогдон түүгээр их баяжмаар ч юм шиг сэтгэлийг нь ямагт хатгаад суулгахаа байсан нь хачирхалтай. Энэ хүн аавдаа гоц хайртай учраас түүний хэлсэн зүйлийг биелүүлэхсэн гэж эрмэлзэж байгаа бус, тэр хэргээр хөөцөлдөөд явах нь тун сонин, өөрт нь хожим хойчийн цагт их ашиг өгч чадмаар, нууцаар авсан зааврын дагуу өөрөө хийж чадахаар санагдаж байв. Гэтэл эцэг нь уг хэргийг “Өөрийн биеэр хийж огтхон ч болохгүй, зөвхөн бусдын гар бие, сэтгэл зоригоор л хийлгэх ёстой” гэж бүр амин онцгой хэрэг болгон хэлсэн нь бас сэтгэлийн угт уяатай байдаг. Хашир хүн түүний учрыг сайн мэдсэн нь лавтай. Тэгвэл би яах ёстой вэ гэж Ван овогт бодоход өөрийнхөө монгол дүү нарыг олж уулзах хэрэгтэй байв. Энэ бол Ван овогтын сэтгэлийг гижигдсэн шаардлагатай хэрэг болжээ. Тэгвэл тэр нь чухам ямар янзын хүн, хаана байж болох вэ? Би яаж таньж олох вэ гэж шанална.
Дүү нар нь одоо торниж, хамгийн том нь 26-27 настай, зүүн хөмсгөнийхөө зүүн дээр нь будааны дайны хар мэнгэтэй, баруун талын чихнийхээ нүхний амсар тус газарт жижигхэн цэцэг маягийн махтай, горзгор өндөр нуруутай, харваас хятад хүн гэхээр памбайсан зузаан уруул бүхий хөрзгөр хөх царайтай амьтан байгаа. Түүний гурван дүүгийн хоёр нь эрэгтэй, дүү нарын нь ерөнхий төлөв нь ахаа дуурайсан хоовгор хөх амьтад бий. Нэг охин дүү байгаа. Түүнийг одоо тийм царайтай хүүхэн болсон гэж би хэлж чадахгүй, тэр намайг наашаа гарахад манцуйтай хүүхэд байсан. Овоо хөөрхөн царайтай болоо болов уу? Хятадын эрлийз хүүхнүүд царай сайхантай байдаг. Тэр хүүхдүүд маань хойд эцэгтэй болсон ч, болоогүй ч овгоо өдийд сольсон байж таарна. Ийм янзын хүмүүстэй чи уулзан танилцдаг юм бол уг чанартаа тун чухаг хэрэг болох учиртай гэж аав нь захисан болохоор тэр бүхнийг Ван овогт эр орой унтахаар орондоо хэвтэх болгондоо санадаг болжээ. Тэрээр өөр юугаа ч эрмэлзэх вэ?
Ван овогт модон артелийн торх хийдэг тасагт шилжин очиж ажиллах болоод “Би энд сайн ажиллан нэр нүүр олж авахгүй бол эндээс халагдан, хятад нутагтаа эргээд очих болно. Тэнд миний хийж чадах ажил байхгүй. Тэгэхээр би энд бусдад гологдохгүйгээр байх учиртай. Тийм байж монгол эмд тоогдоно” хэмээн бодож биеэ ажилд шахаж байв. Уг хийдэг ажил нь ч хүнд ур авъяас шаардах хэцүү биш янзтай. Нарийвтар банз модны хоёр талын үзүүрийг нимгэлэн, дундуур нь тахийлгаж матаад, нэг хэмжээгээр огтлон, төмөр бүсэнд шааж торх хийдэг. Энэ бол барилгын мужааны ажлаас шал өөр, нарийн тааруулж хийхэд жаахан түвэгтэй, хятад оронд ийм торх хийдэггүй, жижиг ваар саванд шингэн зүйлээ агуулж байдаг. Монголд хийж байгаа энэ торхонд үхрийн сүүнээс гаргаж авсан тосыг хийдэг учраас нэлээн бат бөх, цэвэр, зай завсаргүй байх шаардлагатай аж. Түүнийг хийхэд жижиг хөрөө, эвийн харуул, хурц ойл зэрэг багаж хэрэгтэй. Тийм багажны зарим нь Ван овогтод байгаа билээ.
Сайхи эр резинэн шаахай, оготор бошинз өмсөөд үйлдвэр лүү гүйж байв. Хүн ядрах ч юм алга. Тэрээр хамт ажиллаж байгаа монгол хүмүүсийг тасралтгүй ажиглан, зүүн зовхин дээрээ мэнгэтэй эрчүүд байна уу гэж харж байв. Тийм содон царайтай хүн эс үзэгдэнэ. Ажиллаж байгаа хүмүүсийн ихэнх нь урьд нь лам байсан шалхгар царайтай, ахимагдуу насны эрчүүд, залуувтар хүүхнүүд голлож байна. Хятад газраас ялгагдах нэг зүйл нь эм хүмүүс үйлдвэрт их ажилладаг байдал аж. Өмнөд газарт эмэгтэйчүүд ийм үйлдвэрт бараг ажилладаггүй, тэд бол нөхөртөө үйлчлэн, гэр сахиж байдаг. Энд бол хүн цөөнтэй болоод эмс хөрөө, харуул, алх барьж байх шив гэж сайхи эр бодон, тэр хүмүүсийн дотор хятадын эрлийзүүд хэр олон байна вэ хэмээн харж байв. Янз байдал, нүүр царайны хэв, уруул шүдийг нь ажиглахад эрлийзүүд ч байна. Ажлын заваар өдөж үзэхэд хятад хэл төсөөлдөг ажилчид ч бас байна. Тэдний хятад үг хэлэх аялгуу нь бүгд хазгай гэх үү, бүдүүлэг, “луушир” үгээр зарим ойр тойронгийн үг хэлж сонсогдоно. Энэ ч аргагүй.
Ван овогт өглөө, оройд, амралтын өдрөөр Улаанбаатарын гудамжаар дэмий тэнэн нэлээд явах болов. Чингэхдээ дүү нараа дотроо хайсаар билээ. Хуучин хүрээний хятад хүмүүс, эрлийзүүд хаана голлон сууж байна вэ гэж сайхи хүн ажиж явав. Амгалан гацаа, Долоон буудал, Ногоон нуурын хойт эрэг зэрэг газарт хятад хүний барьж сурсан зузаан шавар шаваастай модон байшин нэлээд байна. Тэр хавиар халуун зун зузаан хөвөнтэй өмд өмсөөд гудамжинд ганц хоёроороо нийлж зогсож, гайхшаа барсан царайтай хөгшин луухаан хааяа байна. Тэд бол дээр цагт Ар газар ирээд монгол авгай авч суурьшсан хужаанууд бололтой. Тийм газруудад эрлийз болов уу гэмээр хүмүүс нэлээд “дэгжин” маягтай явж харагдана. Унадаг дугуйгаар чавхдан давхиж байгаа эрлийз хүүхдүүд бараг л газар сайгүй үзэгдэх нь сонин. “Монгол дарга нар хятадын эрлийз хүүхнүүдийг эхнэр болгон авах тун таалалтай” гэж эцгийн нь хэлж байсан үг үнэн болов уу гэмээр, торгон дээлэн дээр нарийн бүс жавхайтал нь ороож бүсэлсэн, дэгжин гоё малгай, гуталтай эмс хааяа дайралдах нь нөгөө дарга нарын авгай болов уу. Тэд эрлийз царайтай, хээнцэр маягтай юм шив. Эд бол манай цусны хүүхнүүд гарцаагүй мөн хэмээн Ван овогт бодон, тийм хүүхнүүдийг дагаж харан явлаа.
Сайхи эр нэлээд олон хүний нүүр царайг харахад зовхин дээрээ мэнгэтэй, нүд булаах байдалтай эрэгтэй хүн тун ч дайралдахгүй байв. Энэ эр бүр Амгалант гацаа, Улиастайн голын ам, Гурван өндөрийн дэнж, Толгойтын баруун, зүүн салаа, Мах комбинатын хавь газраар явж, хүн амьтан ажин тэнэх донтой мэт байв. Явсан газарт нь хүн цөөхөн, янз бүрийн эд бараа элбэг байвч хятад бараа нүдний гэм мэт. Дэлгүүрт орос эд бараа, зарим Европын орны гутал хувцас, даавуу торго, бэлэн хувцас өрөөстөй байж харагдана.
Ван овогтыг үүгээр түүгээр явж байхад нь түүнийг анхаарч үзсэн, хэний, хаанахын, ямар хэргээр яваа хүн бэ чи гэж шалгасан ямар ч этгээд дайралдсангүй. “Яасан сэрэмж анхааралгүй цалгар газар вэ, энэ чинь. Манай Хятад оронд бол гаднын ямар нэгэн этгээд явж байхад түүнийг зохих албаныхан дагаж шалгаад, орсон газар бүрийд нь ямар хувцастай, нүүр царай нь ямар, юу асуусан зэргийг нь тэр газрын хүмүүс заавал тэмдэглэж аваад, орой бүр тэр бичсэн зүйлээ хянан байцаах албаны газарт аваачиж өгдөг. Тэр бол олон жил мөрдөгдсөн заавал биелүүлэх ёстой хатуу журам. Түүнийхээ хүчээр хятад газарт гарсан аливаа хэрэг зөрчлийг уг тэмдэглэлээ шүүж үзээд дор нь олдог байхад энд лав л намайг ингээд хятад бошинз сэгэлдрэглээд тэнэж явахад хэн ч анзаарч үзэж байгаа янз алга аа. Энд чинь юу хийе гэнэ, түүнийгээ үйлдэн дураараа загнаж болох газар шив ээ” хэмээн Ван овогт бодож байтал нь “Ээ, тэр морьтонгууд хэцүү шүү. Харах царайд нь баймааргүй нарийн ухаан тэднээс гардаг. Чи тэднийг элэг барьж огт болохгүй шүү” хэмээн аав Цагаан хэрмэн дээр нааш харж суугаад захиж хэлсэн нэг зүйл санаанд нь орж ирлээ. Байдал ийм байв.
Ван овогт өдөрт үйлдвэр дээр очиж мод харуулдан, торхны нарийн банзнууд тааруулж харуулдаад: “Ажлын хөлс бага байна. Торх хийж байгаа мод их хатуу, яр ихтэй учир багажны ир барж гүйцлээ” гэж жаал үг яриа гаргаж байгаад, тарахтай нь зэрэг байрандаа очиж савх гозойж байх өтгөн будаа, мантуутай хольж идэж орхиод гадуур гарч гүйсээр, хүн амьтны байдлыг ажигласаар байв. Цаг ч хурдан өнгөрч байлаа. Түүний ажигласан байдлаар монгол хүний зан төрх их тогтуун, ажилд удаан назгай, хоорондоо элдэв яриа дэлгэн бөөгнөрч дэмий суух нь хэт их байдалтай байв. Тэд бол хятад хүнд төдийлөн таалалтай биш болов уу, “илжиг” гэж нэг үг хэлээд өмнөдийн ажилчны хэлж байгаа үгийг тийм ч сүрхий анзаарч үзэхгүй байх янзтай. Урьд цагт монгол нь хятад хүнээ “илжиг” гэдэг, хятад нь монголыгоо “ну” (үхэр) гэж доромжилж орхиод, бие биенээ хүн гэж тоож үзэхгүй шахам байсан гэдэг. Тэр зан суртахуун одоо ч зарим талаараа хэвээрээ шив гэсэн зүйл сайхи эрд бодогдож байв.
Бас монголчууд орос хүнийг харахаараа тэдэнд долигонон эмс нь банзлаа тайлж өгөх нь холгүй байж харагдана. Харин оросууд нь нэлээд зандруу, монголчуудаа тийм ч сүрхий тоож үзэхгүй байгаа болов уу гэмээр. Тэгээд эднийг ажиж бодоход нь “Орос монгол хоёрын энэ эвсэг найрсаг байдлыг нь эвдэн, тэднийг хооронд нь мөргөлдүүлэн холдуулахад бэрхтэй болсон болов уу” гэсэн нэг зүйл санаанд нь орж ирээд, “Бидний хятадууд энэ үхээрүүдийг Оросоос салгалгүйгээр өөрийн болгож авна гэдэг санашгүй хэрэг. Тэгэхээр оросуудыг аль л өөтэй талаас нь харж мэдсэн зүйлээ бид энэ “үхэрнүүдэд” хэлж ойлгуулах ёстой юм шив. Тийм юм юу байдаг билээ” гэж бодоход нь нэг хэлэх үг түүний санаанд орж ирлээ. Тухайлбал, “Оросууд танай нэг амьд ямааг нэг резинэн ямаагаар сольж авч байгаа шүү” гэж хэлэх хэрэгтэй байна. Зүгээр хоосон “Орос муу” гээд байвал тэр үг явцгүй болно хэмээн боджээ. Энэ байдлаасаа үүдэгдэн Ван овогтод янз бүрийн юм аавын нь хэлсэнтэй холбогдон бодогдох болов. Тухайлбал, Монголчуудыг эзэгнэж байгаа нутгаас нь салгана гэдэг тун ч амаргүй баймаар. Эд нар яалаа гэж энэ амилуун, баялаг ихтэй, өвс ургамал нь гайхалтай чанарлаг нутгаа зүгээр орхиод явах юм бэ? Эд яалаа гэж өөртөө байгаа гайхалтай гоё газар орноо бидэнд “май” гээд тавьж өгөх вэ? Монгол орныг Хятадын салшгүй нэг хэсэг болгоно гэж манай зарим эрх мэдэлтнүүдийн хэлдэг үг бол үл гүйцэлдэх зүүдний явдал гэдэг нь болох байгаа. Аав тэгэж бодож болохгүй гэсэн утгатай зүйлийг надад бараг түм дахин хэлсэн. Уг нь хал үзсэн хүн тийм гэнэхэн юм бодомгүйсэн. Аав маань энэ гайхалтай сайхан газарт удаан сууж амьдран байгаад эндхийн өгөөмөр байдалд дэндүү их автан дасаж, монгол орныг бодохгүй байж чадахаа байсан хэрэг биз дээ гэсэн юм бодож байв.
Энд идээшсэн хуучин хятад, эрлийз маягийн зарим хүмүүс амралтын өдөр болгондоо Туул гол руу явж загас барьдаг гэж Ван овогт сонслоо. Тэгээд тэр загас уургалдаг хэрэгслийг нь сайхи хүн худалдан авав. Тэрээр урт уурга авсангүй, гол дээр очоод нарийхан модоор залгаж хийнэ гээд, бөх нарийн утас, янз бүрийн төмөр дэгээ авлаа. Тэр бүхнээ жижиг уутанд хийж бариад амралтынхаа нэг өглөө хотын урдуур урсаж байгаа том гол руу гүйлээ. Тэнд очоод урт бургас огтлон авч уурга бэлтгээд, бас загасчилж яваа хүүхдээс яаж агнадагийг нь асуун, тэр хүүхдийн бэлтгэсэн чийгний улаан өтөөс хэдийг нэг мантуугаар солин авч түүнийгээ дэгээнд өлгөн усанд шидлээ. Өөр бусад хүн ч ирж түүний байгаа газрын ойролцоод дэгээ шидэн тохой шахам урт мөнгөн өнгөтэй загас уургалан барьж байж харагдана. Сайхи хүн тэр загасчны дэргэд очиж зогсоод нэлээд ажлаа. Тэр хүн хэд хэдийг барив. Мань хүний дэгээг нэг ч загас үмхсэнгүй. Гайхалтай юм. Өөр бусад хүмүүс ч голын дээд доод урсгалаар яваад загас уургалж л байна. Ван овогтын хаясан улаан өөштэй дэгээг нэг ч загас үмхэхгүй юм. “Ямар хачин амьтад вэ? Намайг өмнөд нутгийн хүн гэж таниад бишүүрхэж баймааргүй” гэж тэрээр бодсоор суганыхаа булчирхайг цочтол л дэгээ шидэв.
Энэ өдөр гүлгэн дулаан, нар ээсэн, амилуун тунгалаг агаартай байлаа. Голын эргээр уурга бариад алхаж байхад нь янз бүрийн хүмүүс тэнд загасчилан байв. Тэднийг ажиглахад энэ л хятад гарлын хүн байж магад гэмээр хүн төдий л үзэгдсэнгүй, харин дугуй унан загасны уурга бариад давхиж байгаа эрлийз маягийн бага насны хүүхдүүд хэд хэд дайралджээ. Тэдэнтэй энэ удаад сайхи хүн үгний солио хийсэнгүй, байдлыг ажиглаж байв. Мань эр аман дотроо: “Би мэдлээ. Энэ Туул голын загас их ороо, олон хүн эднийг барих гэж цаг үргэлжид оролддоггүй болохоороо хашир суугаагүй, гэнэхэн байна. Тэгээд бусад хүмүүс ингэж уургалан бариад байх шив” хэмээн үглэж явав.
Энэ өдөр Ван овогт гол дээр ирээд ангийн олз олоогүй ч гэсэн яаж загас барьдагийг бусдыг ажин нэлээд мэдэж авлаа. Тэрээр нар шингэх дөхөж байх үеэр бараг үзүүр тохой шахам урт, эрээн цоохор бөөртэй, мөнгөн өнгөтэй ганц загас барьж жигтэй их баярлав. Ёстой л хөл газар хүрэхгүй шахам юм болж, тэр нойтон загасаа үнсэх нь холгүй байж даавуу уутандаа хийгээд, уургаа чирэн хот руу харайлгалаа. Тэрээр аман дотроо “За загас барьж болох юм байна. Эвийг нь олж дэгээгээ шидэх ёстой юм шив. Бас загас байдаг газрыг сайн мэдэх ёстой. Загаснаас гадна энэ голын эргээр явж байгаа хүмүүсийн дотор миний дүү нар алхаж байж болох шүү” хэмээн үглэн, ганцаараа нэлээд ярьжээ.
No comments:
Post a Comment