Monday, December 1, 2008

Хятадууд vгийн утгыг хэрхэн гуйвуулдаг вэ


Хятад хүн өөртөө ашигтай л бол түүхийн ямар ч үнэнийг үнэмшилтэйгээр гуйвуулж чаддаг. Тэд үгийн утгыг гуйвуулахдаа тухайн баримтын 10 хувийг өөрчилж 90 хувийг хэвээр үлдээдэг боловч үнэн хэрэгтээ утга нь 90 хувь хувирсан үр дүн гардаг. Нэгэн жишээгээр үүнийг дэлгэрэнгүй тайлбарлая.

Сүүлийн үед Төвдийн асуудал дэлхий нийтийн анхаарлын төвд орох тутам “хятадууд төвдүүдийг хэрхэн Xятадын салшгүй нэг xэcэг болох” талаар улайран зүтгэж, ямар ч үнээр хамаагүй худал хуурмаг баримтаар дүүрсэн үй олон ном бичиж, янз бүрийн баримтат кино хийж дэлхий нийтийн тархийг угаахыг санаархаж байна.

“Хятадын Төвдийн сүм хийдүүд” нэртэй гурван анги баримтат киног англи хэл дээр гарсныг үзлээ. Уг кинонд Лхас хотын Далай ламын Будалын (Потала) ордны нэрийг тайлбарлахдаа Поутоула нь Гүенжиен (бодьсатва) гэсэн хятад үгнээс гаралтай гэжээ. Гэтэл 1844-46 онуудад Монгол, Төвдийн нутгаар аялсан Францын католик шашины номлогч хоёр лам Лхасад очсон тэмдэглэлдээ; “-Потала ордон нь Будда-ла буюу Эрхэм дээд Бурхан гэсэн утгатай пали (санскрит) хэлнээс гаралтай үг” гэж монгол, төвд лам нараас сонссоноороо тайлбарлажээ. Ла гэдэг үг одooгоор төвд хэлэнд эрхэм, гуай гэсэн утгa илэрхийлсээр байна.

Хятадууд түүхийн үнэнийг нэг үгэн дээр гуйвуулснаар тухайн нэвтрүүлгийн утга “Төвд бол Хятадаас гарал үүсэлтэй юм” гэсэн агуулгатай болжээ. Уг баримтат кинонд Будалын ордон хэрхэн баригдсан тухай, монголчууд түүнд яаж оролцсон тухай нэг үг дурдсангүй. Тэр хэсгийн түүхийн үнэнийг төвдүүд балартуулсан байж болно. Төвдүүд хэдий тэгэж залжин зан гаргасан ч өөрсдөө хятадуудад залгигдсан нь харамсалтай хувь заяа юм даа.

Үнэндээ Будалын ордныг барих үед Төвдийг Гүүш хаан захирч байсан ба 5-р дүрийн Далай Ламыг жанч халсныг нууцлаад ордноо барьсаар байжээ. Түүнээс хойш 10-аад жилийн дараа Гүүш хаан таалал төгссөн хэдий ч түүний их хатан Будалын ордныг барьж дуусгасан байна. Будалын улаан, цагаан ордыг барьж дуусаад Далай ламын таалал төгссөнийг түмэн олонд анх зарласан байдаг. Энэ талаар нэг ч өгүүлбэр уг нэвтрүүлэгт ороогүйгээр барахгүй 3-р дүрийн Далай ламыг Манжийн хаан хүлээн зөвшөөрсөн мэтээр дурдав. 3-р Далай Ламын үед Манж улс хараахан байгуулагдаагүй байжээ. Энэ мэтээр хятадууд дэлхийн ард түмний тархийг худал, зохиомол үзэл суртлаар угааж байна.


Ер нь 70-аад оноос хойш гарсан хятад ном зохиолүүд худал суртлаар дүүрэн байдаг учир манай судлаачид аль болохоор 60-аад оноос өмнө бичигдсэн хятад судалгааны материалыг эхэлж үзсэний дараа тэдгээр үзэл суртлаар бичигдсэн материалаас хэрэгтэйгээ ялгаж авах хэрэгтэй. 1960 оноос хойш бичигдсэн хятад ном зохиол ашиглаcaн барууны судалгааны материалуудад ч бас шүүмжтэй хандаж, ялгаж салгаж ойлгох нь чухал байна.

Америкийн Си-Эн-Эн телевизийн сувгын нэгэн нэвтрүүлэгч хятадууд луйварчин, залилагч хэвээрээ л байна шүү дээ гэж хэлээд ямар их эсэргүүцэлтэй тулгарав. Хятадуудын хуудууг хэлж ч хүртэл болохгүй болох нээ одоо.
.
Ш.Баатар

No comments:

: