Тэнгэрлэг эх орон минь тандаа мøргøмv

Эртний улсуудын түүх бичлэг

Монгол нутагт байсан эртний улсуудын тухай түүх бичлэгт авч үзсэн нь

Монгол нутагт эртнээс нааш оршиж байсан улсуудыг судлахад олон сурвалж бичиг ашигладаг. Ингэхдээ археологи , бичгийн сурвалжийг гол болгох ёстой .Мөн тухайн үед Монголтой хөрш зэргэлдээ оршиж байсан Хятадын түүх бичигт Монголын тухай , аймаг угсаатны ухай бичсэн зүйлийг судлах ёстой .

Хэдийгээр эртний улсууд бичиг үсэгтэй байсан нь мэдэгдэх боловч түүхээ судaлж , боловсруулан бичиж үлдээсэн зүйл ховор байдаг . Тийм ч учраас Хятадыи түүхийг нягтлаж Монголын холбогдолтой зүйлийг шинжилсэний үндсэн дээр Монголын түүхийг боловсруулдаг.

Эртний улсуудаас өөрийнхөө туүхэнд холбогдолтой тодорхой мэдээг бичгээр үлдээсэн улс бол Түрэг юм . VIII зууны үед одоогийн Монголын төв хэсэг Орхоны хөндийгөөр нутагшиж байсан тургүүд Орхон ( Енисей ) үсгээр сийлсэн хөшөө дурсгал зөвхон Монголд бий . Культегин , Билиг, Тоньюкук нарын тухай бичээсэнд үйл явдлыг он цагын дарааллаар тоочин өгүүлсэн байдаг.

Эдгээр хөшөөнд бичсэн зүйлээс үзэхэд Түргийн тухайн үеийн нийгмийн шинж байдал , язгууртны эрх ямба , төрийн тэргүүнээ хэрхэн хүндэтгэж байсан тухай , Түргийн төрийн дотоод гадаад бодлого , гадаад харилцааг тодорхой бичиж , түүхэн хэрэг явдлыг нилээд бодитой , дэс дараатай өгүүлэхийг хичээсэн нь илт байдаг.

Эдгээр хешөөний бичээсний гол санаа нь Түргийн хэн боловч төр улсаа, ард түмнээ үнэнч байхыг номлосон шинжтэй , зарим зүйл нь шүлэглэс иймээс уншихад хялбар , тогтоож цээжлэхэд дөхөм , сонгодог хэлбэрээр Энэ уламжлал XVII зууны үе хүртэл Монголын түүх бичлэгт хэлээр хадгалагдсан гэж үздэг.

Монгол нутагт байсан эртний улс дотроос өөрийнхөө бичигийн дурсгалыг үлдээсэн улс бол Уйгар юм . Энэ үед утга зохиол , хэл шинжлэл Уйгарт түлхүү хөгжиж байсан нь олон зүйлээр батлагддаг . Археологийн дурсгал , хятадын түүхчид , жуулчдын бүтээлд уйгарын тухай цөөнгүй мэдээ бий . Уйгарууд түргийн адил өөрийн түүхэнд холбогдох гэрэлт хөшөө, бичгийн дурсгалтай .

Тэдний дурсгал нь Орхон Енисейн бичиг , Хятад , Согд бичгээр үлдсэн байдаг . Хамгийн сонирхолтой нь Сэлэнгэ аймгийн нутаг дахь Моюнчур хааны гэрэлт хөшөө юм .Уг хөшөөнд Уйгарын 745-759 онд болсон түүхэн үйл явдлыг он цаг , хэрэг явдлын дарааллаар бичсэн байдаг. Тэнд тэмдэглэснээр бол Монгол Түрэг аймгуудын харилцаа , сөргөлдөөн , бослого хөдөлгөөн, Уйгарын гадаад харилцааны тухай ховор сонин баримтууд үлдсэн байдаг.

Эртний Түрэг, Уйгарын судлаачид , түүхчид дээрх дурсгалыг одоо болтол судалж , шинжилж байна . Мөн хэл шинжлэлтнүүд түрэг уйгар хэлийг хөгжлийнх нь хувьд буюу хэрхэн хувьсаж, өөрчлөгдсөнийг нэхэн судалж сонирхолтой дүгнэлт хийсэн байдаг. Түрэг, Уйгар үгээс Монгол хэлний санд цөөнгүй үг үлдэж одоо болтол хэрэглэгдсээр байна гэж нотолсон байна .

Монгол нутагт байсан эртний улсуудаас бичмэл түүхээ үлдээсэн улс бол Хятан юм . IХ-Х зууны үед гадаад харилцааны хувьд өмнөх улсуудаас тодорхой хэд хэдэн чиглэлээр Хятад, Солонгос зэрэг улсуудтай урт удаан харилцаж , төр улсаа бэхжүүлж , соёл , аж ахуйгаа хөгжүүлж байлаа .

995 онд Гуулин улсаас тодорхой тооны оюутан Хятанд ирүүлж сургаж байсныг монгол судлаачид солонгос сурвалжаар хөөн тодруулсан байдаг.
_

mongraphy.blog.banjig.net