Wednesday, December 17, 2008

Хорь түмэдийн Хорилдай мэргэний домог


Эрт дээр Хорь түмэдийн Хорилдай мэргэн хэмээх гөрөөчин байж гэнээ. Тэр нэг удаа Байгал нуурын эргээр гөрөөлж яваад, тэртээ холоос хэсэг хун шувуу нуурын эрэг дээр буухдаа өд сөдөө тайлж, үзэсгэлэнт охид болон хувирч усанд орж наадахыг харжээ. Түүнээс хойш тогтсон цагтаа очиж охидыг бургасанд нуугдан хардаг байв. Цаг хугацаа өнгөрөхөд үзэсгэлэнт бүсгүйчүүдийн нэгнийг онцлон хайрлах болж гэнэ. Тэгээд нэгэн өдөр хун шувуудыг ирж өд сөдөө тайлахад нь онцолж таалсан бүсгүйн өдөн дээлийг нуучихаж гэнэ. Буцах цаг болж бүсгүйчүүд хун шувуу болон нисэхэд дээлээ нуулгасан нэг нь аргагүй хойно хоцорч, Хорилдай мэргэний эхнэр болж амар жимэр хэдэн жил амьдарч, арван нэгэн хүү төрүүлсэн гэдэг.

Харин нэг удаа бүсгүй нөхрөөсөө миний өдөн дээлийг гаргаж үзүүлээч, өмсөж үзье гэж гуйжээ. Хорилдай мэргэн хэдэн жил хамт амьдарч, олон хүүхдийн эцэг эх болсон болохоор олон юм бодолгүй гаргаад өгтөл бүсгүй дээлээ өмсөж хун шувуу болоод тооноор нисч гарахын даваан дээр Хорилдай мэргэн хөлнөөс нь барьж аваад, татаж дийлэхгүй гар алдрахын цагт, за чи ингээд яваад өгдөг байж, харин үлдэж байгаа хөвүүддээ нэр өгөөд яв даа гэхэд хун шувуу гэрийг тойрон Галзууд, Хуасай, Хүбдүүд, Гушад, Шарайд, Харгана, Худай, Бодонгууд, Хальтан, Цагаан, Батанай хэмээн ганганаад нисэн одсон юм гэдэг. Эдгээр арван нэгэн хөвүүн хорь түмэдийн арван нэгэн овгийн эцэг бөгөөд манайх гэдэг айл Хуайсай эцгийн удам юм шүү дээ гэж ярьж билээ. Хорь түмэдийг хун шувуу гаралтай гэсэн тодотгол энэ домгоос үүсэлтэй юм гэнэлээ.

No comments:

: