Тэнгэрлэг эх орон минь тандаа мøргøмv

Доктор Ц.Ганхүү: Оросууд биднийг геополитикийн тоглоомондоо ашигласаар байна

Манaй сонинд нийтлэгдсэн Монгол улсын геoпoлитикийн холбогдолтой єгvvллvvд Монгол хэвлэл мэдээллийн анхаарлыг ихэд татаж байна. Зохиолч Энхбoлдын єгvvллийг www.sonin.mn тавьсан бол судлаач Ганхvvгийн нийтлэлийг news.mn зєвхєн вэбдээ нийтэлсэн тєдийгvй мэссэнжэрээр холбогдон ярилцлага авсан байна. Тэрхvv ярилцлагыг та бvхэнд хvргэж байна.
- Д.Медведевийн урилгын цаад санааг тайлсан таны өгүүлэл монголчуудын дунд нилээд яриа үүсгэж, олныг эргэцүүлэхэд хүргэлээ. Юу таныг тэр өгүүллийг бичихэд хүргэв?
- Мэдээж хэрэг Д.Медведевийн урилгыг уншаад л эгдүү хүрэхүй юу. Энэ бол оросын шовинизм, дээрэнгүй үзлийн илрэл л дээ. Хөрш орондоо явагдах гэж байгаа чөлөөт сонгуулийн дүнг урьдчилан хэлээд, "тэр ялна, тэрийг би уръж байна" гэх маягийн хандлага цухалзуулна гэдэг бол яавч алдаа биш. Тэд нар гүрж, беларусь, украин, киргиз гээд эргэн тойрныхоо улсуудад ийм дээрэнгүй маягаар ханддаг. Монголчууд 1990 оноос хойш тэдний үгээр явахаа больж өөрийнхөө толгойг мэдэх болсон ч сүүлийн хоёр жилд л оросууд эргээд "загнаад" зааварлаад байдаг болчихлоо. Би хагас монгол, хагас украин хүн ч гэлээ зүрх сэтгэлээрээ, хүмүүжлээрээ, соёлоороо бол монгол хүн юм шүү. Миний ээж ч аавтай гэрлэж монголд ирснээсээ хойш өөрийгөө монгол гэж үзэх болсон. Өөд болохдоо өөрийгөө монголын газар шороонд оршуулахыг хүсэж байсан
- Харин таны өгүүллийн санаа жирийн нэгэн мэдээний цаана айхтар том бодлого нуугдаж байдгийг харуулсан. Гэхдээ ийм далд бодлогыг ойлгох, олж харахын тулд нилээд мэдээлэл, мэдлэгтэй байх ёстой байх боловуу?
- Ямар ч нэмэлт мэдээлэл, тусгай юм хэрэггүй ш дээ. Үйл явдлуудын учир шалтгааны хэлхээ, холбоог хөөгөөд бодчиход л болно. Би ямар ч нууц материал, тусгай мэдээлэл ашиглаагүй бүгд л нийтлэгдсэн ил байгаа мэдээллүүд. Сонингуудаар гараад олны хүртээл болчихсон мэдээнүүд. Би тодорхой дараалалд оруулаад, учир шалтгааныг жоохон ухсан төдий. Чи ч гэсэн тэдгээр мэдээнүүдийг дараалуулаад өрж байгаад бодлого бодчихож болно ш дээ. Хоёулаа ахиад нэг өрөөтөх үү?2009 оны 2 сарын 26-ны өдөр. СЕХ Ерөнхийлөгчийн Монгол улсын Ерөнхийлөгчийн сонгуулийн товыг зарлав. Энэ үедээ тэд " санал хураалт 2009 оны 5 сарын 24-нд болно" гэж товлохдоо "гадаадад суугаа ЭСЯ-дын ажилтнуудын саналыг үндэслэсэн" гэдгээ онцлов.2009 оны 3 сарын 17-ны өдөр. Оросын Холбооны Улсын Ерөнхийлөгч Д.Медведев 2009 оны 6 дугаар сарын 15-16-ны өдрүүдэд Екатеринбург хотноо Монгол Улсын Ерөнхийлөгч Н.Энхбаярыг айлчлахыг урьсан захидал ирүүлсэн байна.2009 оны 4 сарын 10-ны өдөр. Энэ урилгын талаар Ерөнхийлөгчийн ХМА хэвлэлүүдээр мэдээ цацлаа.2008 оны 5 сар. Оросын хэвлэл мэдээллүүдээр Монголын УИХ-ын сонгууль эхэллээ. Оросын судлаачдын хийсэн судалгаагаар сөрөг хүчин Ардчилсан нам маш бага буюу 3-4 суудлын илүүтэйгээр МАХН-ыг ялахаар байна гэсэн дүгнэлт гарлаа.Яг энэ үед С.Баяр орост айлчлан ураны хамтарсан төслүүдийн талаар ярилцжээ.2008 оны 6 сар. С.Баяр Краснокаменскт нисэж очоод РОСАТОМ-ын тэргүүн С.Кириенкотой ураны хөтөлбөрөө нарийвчлан хэлэлцлээ2008 оны 6 сар. Эрх баригчид сонгуулийн дүнг будлиантууллаа.2008 оны 7 сарын 1. Сонгуулийн дүнг луйвардсаныг эсэргүүцсэн ард түмний бослого гарлаа2008 оны 7 сарын 2. В.Путин, Д.Медведев нарт зөвлөгөө өгдөг Центр Политической Конъюнктуры хэмээх байгууллага хамтарсан Засгийн газар байгуулахыг МАХН-д зөвлөлөө.2008 оны 9 сарын 3. С.Баяр "олон хоног нойргүй шаналсны эцэст стандарт бус шийдэл гаргаж "хамтарсан Засгийн газар байгуулах" болсноо зарлалаа.Тэгэхээр энэ хэлхээнээс тэнэг л биш бол хялбархан дүгнэлт гаргаж болно оо доо. Оросууд монголын эрх баригчдыг далдаас удирдаж, залуурдаж байна.
- Д.Медведевийн гадаад харилцааны ажилтнууд алдаа гаргасан байж болохгүй юу?
- Ямар ч боломжгүй. Дипломат ёс гэдэг бол нарийн эд. Ер нь бол аливаа урилгыг тодорхой нэр зааж, цаг хугацаа зааж ирүүлдэггүй юм. Албан тушаалыг дурдаад, тааламжтай үедээ айлчлан ирэхийг урьдаг номтой. Шанхайн Хамтын ажиллагааны байгууллагын уулзалтанд урьж байгаа болохоор өдөр судар заах хэрэгцээ байсан гэхэд тухайн улсын Ерөнхийлөгчийн сонгуулийн санал хураах өдрийн тов зарлачихсны дараа болох арга хэмжээнд нэр заах нь бүдүүлэг алхам. Энэ бол манай улсын дотоод хэрэгт ичгүүр сонжуургүй оролцож, иргэдийн сонголтонд нөлөөлөх, монголын нэг улс төрчид дэмжлэг үзүүлж, нөгөөд нь дарамт, шахалт үзүүлэх гэсэн оролдлого. Өөрөөр тайлах ямар ч арга байхгүй.
-3 сарын 17-ны өдөр ирүүлсэн Д.Медведевийн урилгын талаар Ерөнхийлөгчийн хэвлэл мэдээллийн алба яагаад тээр хойно 4 сарын 10-ны өдөр олон нийтэд ил болгосон юм бол?
- Нарийн учрыг нь надаас биш ХМА-ны дарга, пионерийн удирдагч Я.Төмөрбаатараас асуух хэрэгтэй байх. Миний таамаглаж байгаагаар бол хөөрхий пионерийн удирдагч сонгогчдыг пионер шиг санаад дандаа нэг тийм өрөвдүүлэх, бахархуулах чигийн мэдээлэл цацахыг эрхэмлэдэг шиг байгаа юм. Өмнө нь "Ерөнхийлөгчийг Бээжин явсан хойгуур араас нь "буудлаа", тэр чинь хүн юм байгаа биз дээ" гээд уйлан дуугарч байсан. Гэтэл будлианыг өөрөө зохион байгуулсан нь илэрсэн. Медведевийн урилгын хувьд бол бас л хөнгөн сэтгэчих шиг боллоо. Эд нар гадуур "С.Баяр оросоос их мөнгөтэй ирсэн. Одоо л Эх орны хишгийг тараах юм гэнэ. Ерөнхийлөгчөөр тараалгана" гэж цуурсныгаа үнэмшилтэй болгох гэж хичээсэн нь тэр.
- Н.Энхбаяр "Эх орны хишгээр" сонгуулийн шоугаа хийхээр шийдсэн нь илт байгаа. Ард түмнийг нэг мэхээрээ гурван удаа унагаж чадах болов уу?
- Би өчигдрийн "Үнэн" сонин дээр "Ц.Элбэгдоржийг сонговол Ерєнхийлєгчийн бvрэн эрхийн хvрээнд Эх орны хишиг олгох хуульд хориг тавих гэж байгаа" гэж ирээд л буудахыг уншлаа. Д.Заяа гэсэн нэртэй тэр бичвэр "Эх орны хишиг"-ээ хурдан хvртье гэвэл Н.Энхбаярыг сонго" гэж тулгаад дуусаж байна лээ. Эндээс ахиад л хачин дүгнэлтүүд гарч байгаа юм. 2000 оноос хойш Н.Энхбаярт бүх л эрх мэдэл төвлөрлөө, саад болох зүйл юу ч байсангүй. Тэгээд тэр үедээ шинэ монголыг байгуулаад, Эх орны хишгээ өгч байхгүй яасан юм бэ? "Намайг хоёр дахиа Ерөнхийлөгчөөр сонгосон үед нь л хийе" гээд нөөцлөөд байсан юм уу? Тэнэг хүн хуурч байгаа юм шиг аашлахыг чинь сонгогчид харж мэдэж л байна ш дээ.
- Оросын далд сонирхол нь монголын ураны нөөц рүү чиглэж байна гэж та үзэж байна уу?
- Би биш ээ оросууд тэгэж байна. "Бидэнд монголын уран хэрэгтэй гэж" үзсэнийхээ үндсэн дээр монгол дахь нөлөөллөө тэлэхийг хичээж, чармайж эхэллээ. Та нар сүүлийн нэг жилийн оросын хэвлэлүүдээр гарсан монголын талаарх мэдээлэлд контент анализ хийгээд үзээч. 7 сарын 1-ний үйл явдыг "Кризис в Монголии может заморозить совместные урановые проекты"(монгол дахь хямрал нь ураны хамтарсан төслүүдийг зогсонги байдалд оруулах магад), "ураны хувьсгал эхэллээ", "АНУ тэргүүтэй барууныхан монголын ураны ордуудад хяналтаа тогтоох гэхдээ ийм ажил хийлээ" гэх зэргээр юм л бол урантай холбож бичээд байгаа. Та нар мэдэж байгаа ОХУ бол хэвлэлийн эрх чөлөөний үзүүлэлтээр маш доогуур ордог, хагас дарангуйлалтай орон. Тэнд сониноор гарч байгаа зүйлс бол эрх баригчдын санаархал л байдаг юм. Тэднийг сөрвөл Анна Политковскаягийн замаар орно. Монголд бол харин харьцангуй хэвлэлийн эрх чөлөө байгаа шүү.
- Таны өгүүлийн цаад зорилго нь юу вэ?
- Цаадсаад байх юм байхгүй илт уншигдаж байгаа ш дээ. Монголчууд 200 гаруй жил Манжийн хяналтанд, 70 жил Зөвлөлтийн удирдлаганд байж удирдагчдаа өөрсдөө сонгох эрхээ эдэлж чадахгүй байсныг Ардчилсан хувьсгал өөрчилсөн юм шүү. Гэтэл оросууд зөвлөлтийн үе шиг Монголын удирдлага хэн байхыг заах гэж оролдоод байгаа бол Монголын сонгогчид бид жинтэй хариу өгөх хэрэгтэй. "Н.Энхбаярыг 100 хувь санал нэгтэй сонголоо" гэдгийн цаана С.Баярыг гаднаас шахсан гэсэн яриа МАХН-ын найз нөхдийн минь дунд байгаа. Ер нь бол Хойд Солонгост ч 100 хувийн дэмжлэгтэй сонгууль болдоггүй юм ш дээ. 99 хувь л гэдэг. Тэгэхээр энд бас нэг "но" байна. Би МАХН, Ардчилсан нам гэхээсээ илүүтэй монголчууд сайн ч бай, муу ч бай төрийн тэргүүнээ өөсрдөө мэдээд сонгохын төлөө л байдаг. Бор гэртээ богд гэдэг дээ. "Хүний эрхээр жаргахаа өөрийн эрхээр зов" гэдэг бол эрх чөлөөний өндөр дээд мэдрэмжийг илтгэсэн үг шүү. Боолын сэтгэлгээтэй хүмүүс л бусдаар заалгаад, зүалуулаад ч хамаагүй гэдэс цатгалан мөр бүтэн жаргахыг хүсдэг.
- Та өөрийнхөө талаар арай дэлгэрэнгүй танилцуулж болох уу?
- Надад бусдаас гоц гойд юм байхгүй ээ. Монголд төрж, өссөн. Одоо АНУ-ын нэгэн Их сургуульд багшилж байна. Би орос судлаач мэргэжилтэй юм л даа. Кондолиза Райс бид ижил мэргэжилтэй. С.Баяртай монголд ч, ЗХУ-д ч нэг сургуульд суралцаж байсан. Би тэрнээс 4 насаар дүү юм. Адилхан 40 мянгатын л хүүхдүүд. Миний аав Увсынх, ээж украины Харьковоос гаралтай. Аав минь цэргийн хүн байсан. Би монгол эхнэртэй, гурван монгол хүүхэдтэй. Хэдий хол газар ажиллаж амьдарч байгаа ч монголоо гэсэн сэтгэлээ тээгээд явж байдаг. Жирийн л нэгэн хүн. Монголын талаар байнгын мэдээлэлтэй байдаг. Товчхондоо ийм л шив дээ
- Цаг гаргаж ярилцсанд баярлалаа.

З.САРАН
www.news.mn