Тулуйн Их Хатан Сорхагтан Бэк Чингисийн “Алтан аялгууны нууц” номдоо “Миний Монголчууд далайгаас далай хүртэлх наран голт есөн мөрний ай сав дахь Монгол нутагтаа аж төрдөг” гэж сэтгэл бахдам сайхан үгийг хэлсэн билээ. Саяын өдрүүдэд Халимагийн Хаант улсын эзэн Илюмжинов Монгол улсад хан хүү шиг айлчлав. Учир нь түүнийг Оросын хэвлэлүүд олон жилийн турш Халимаг хэмээх компанийн эзэн, Халимаг хэмээх айлын эцэг, Халимаг хэмээх талын хаан хүү мэтээр хошигнон өргөмжилж ирсэн билээ. Одоо бол хошигнохын хэрэг алга.Тэр соёлын төв өргөөнд жинхэнэ хаан хүү шиг, жинхэнэ Халимагийн талын эзэн шиг, жинхэнэ Халимаг Монгол улсын хаан шиг үгээ хэлсэн юм.400 жилийн дараа би Монгол гэр орондоо албан ёсоор айлчилж ирлээ. Би гадаадын ямар нэгэн улс оронд зочлоогүй. Би гэртээ ирсэн байна. Би гэртээ байна. Бас та нарын гэр орон Каспийн тэнгисийн хөвөөнд, Ижил мөрний хаяанд байна. Та нар юунд далайгүй гэж ярьдаг юм бэ. Та нар юунд далайд гарцгүй гэж ярьдаг юм бэ?Далай чинь байна. Гарц чинь байна. Монгол эх нутаг чинь далайдаа байна. Би Монгол улсын Ерөнхийлөгчийн урилгаар анх удаа 400 жилийн дараа албан ёсоор айлчилж эх нутагтаа албан ёсоор ирж байна гэж тэрээр аймшиггүй сайхнаар Хан хүү шиг сэтгэл хөдлөм үгийг хэлсэн. Түүний үг гайхамшигтай сайхан байсан ч Монголын аймхай тусгаар тогтносон эрх чөлөөт ардчилсан хэмээн цээж балбадаг Монголын хэвлэлүүд бүрэн нийтэлсэнгүй нь харамсалтай байна. ОХУ-ын мэдэлд байдаг Халимаг улсын эзэн айхгүй байхад дэлхийн НҮБ-ын гишүүн, дэлхий дээр тусгаар тогтносон Монгол улсын дарга ноёд юунд айж бэлбэгэнэдэг юм бэ? Хий сүүдрээсээ, хий айдсаас айхаа болимоор юм даа.Жижигхэн гэж яриад байдаг дарга нарын учрыг би ойлголоо. Жижигхэн Монгол улсын жижигхэн дарга нар жижигхэн асуудлаас жижгэрч жижигхэнээ харуулахаа болиоч!. Жижигхэн Монгол улсад бас олон жижигхэн хэвлэл мэдээллүүд оршиж байгаа юм уу? Том Монгол улсын тухай томхон дуугарах цаг болсныг харуулж байна.
Сайн байцгаана уу? Анд нөхөд өө!
Хүндэт ерөнхийлөгч Кирсан Николаевич,
Үндэс язгуур нэгтэй Халимаг улсын хүндэт зочид оо!
Өнөөдөр дэлхий дээр 6 сая гаруй Монгол хэлтэн Монгол, Хятад, Орос болон Афганистан, АНУ, Франц зэрэг улс оронд амьдарч байна. Энэ 6 сая хүнээс 1.0 сая орчим нь ойрад халимагууд. Бид бас Ази, Европ, Америк тивд тарсан “Үсэрсэн цус, тасарсан мах”.Энэ гүн утгатай шаналгаатай, гүн ухааны мэргэн үгийг Ойрад хэлнээс өөр хэл дээр орчуулах боломжгүй юм. Бид ойрадууд сонирхолтой , баялаг хувь заяатай ард түмэн. Ойрад халимагууд Төв ба Дорнод Азийн хөгжлийн түүхэнд мэдэгдэхүйц үүрэг гүйцэтгэсэн. Бид Хоо Өрлөг ноён, Убаши ханы нэг удмынхан билээ.Монгол улсад 170 гурай мянган Дөрвөд, торгууд, өөлд, захчин хошууд зэрэг арав гаруй язгуурын ойрадууд Монгол улсын баруун гурван аймагт амьдарч байна.Ховд аймгийн Булган суманд арав шахам мянган торгууд амьдардаг. Өнөөдөр Халимаг улсын зочид та бүхэнтэй торгуудын төлөөлөл уулзаж байна. Нийслэл Улаанбаатар, Дархан, Эрдэнэт хот болоод Монголын 21 аймагт ойролцоогоор 20-иод мянган торгууд амьдарч аж төрж байна. Ингэж үзвэл монгол улсад 30-аад мянган халимаг торгууд амьдарч байна.Бид Хоо Өрлөг ноёны удирдлагаар Зүүнгарын хаант улсаас 250 мянгаараа 1628 онд Ижил мөрөн Зай голд очиж Халимаг хант улс байгуулсан удмынхан.Тэгээд Ижил мөрөнд 143 жил болоод 1771 онд 200 шахам мянгаараа Убаш ханы удирдлага дор гараад хагас жил нүүж замдаа орос, хасаг, киргизын цэрэгтэй байлдаж өвчин тахал, өлсгөлөнд нэрвэгдэж дөнгөж 80 орчим мянган хүн монгол нутагтаа буцаж ирсэн баатарлаг боловч гунигт түүхтэй ард түмэн. /Мы потомки волжиских калмыков/Би энэ түүхэн үйл явдлын тухай “Торгуудын их нүүдэл” гэдэг роман бичснийг та бүхэнд бэлэглэхээр авч ирээд байна. Одоо манай торгууд түмний эх нутаг Ховд аймгийн Булган сум Улаанбаатар хотоос 1500 км алс, БНХАУ-ын Шинжан-Уйгарын өөртөө засах улстай хил залгадаг Монгол улсын баруун хязгаар юм.Манай суманд 2000 өрх-9840 хүн амтай, хүн амын 75 хувь нь торгууд, 18 хувь нь казах, 8 хувь нь бусад ойрад ястан. 525.1 мянган га нутагтай. 200 гурай мянган 5 төрлийн хошуу малтай. 520 мянган га малын бэлчээртэй. Нийт малын 80.5 хувь нь 160 гаруй мянган хонь ямаатай, 18 мянган үхэр, 10 гаруй мянган адуутай. Харин тэмээ цөөн 6000 орчим. 900 өрхийн 4000 гаруй малчидтай. Хамгийн баян малчин 1300 малтай. 4.3 мянган га талбайд тариа, төмс, хүнсний ногоо, Хоо өрлөг ноёнжимс жимсгэнэ тариалж байна.Манай сум 1200 гаруй сурагч, 65 багштай 10 жил, 8 жилийн 2 сургуультай. 12 их эмчтэй, 50 ортой сум дундын эмнэлэг ажилладаг. Манай сумаас Монгол улсын баатар 2. Хөдөлмөрийн баатар 7, 40 эрдэмтэн төрсөн Монгол улсын хамгийн том сум юм. Улаанбаатар хотын тэргүүлэх 15 компани дотор манай 3 бизнесмэн толгойлсон компаниуд эхний 5 байранд ордог юм. Өнөөдөр бид Цагаачийн Баатарсайханы “Хаан палас” буудалд тухлаад байна. Манай сумынхан уугуул нутаг халимаг түмэнтэйгээ соёл боловсролын талаар цаашид хамтран ажиллах сонирохолтой байна. Халимаг улс сайн дураар Орос улстай нэгдсэний 400 жилийн ойн ажилд чинь ихийн их амжилт хүсч байна.
Мы потомки волжиских калмыков. Спасибо друзъя.
No comments:
Post a Comment